نوشته: امیرحسین مهدوی «کارشناسی ارشد اقتصاد اسلامی دانشگاه علم و صنعت و پژوهشگر حوزه رمزدارایی»
۱ مقدمه
مساله رمزدارایی‌های مبتنی بر فناوری دفترکل توزیع شده[1]امروزه به خاطر اقبال روز افزون کاربران، مورد توجه بسیاری از فعالان حوزه رایانه، کسب و کارهای دیجیتال، متخصصین اقتصاد پولی و حکمرانی قرار گرفته است. امروز ارزش کل بازار ارزهای دیجیتال در حدود ۱ تریلیون دلار میباشد. با این حال با آن که از عمر رمزدارایی‌ها بیش از یک و نیم دهه می‌گذرد، هنوز کشورها در نحوه مواجهه با آن‌ها به وحدت رویه نرسیده‌اند. هر کشور بسته به مدل حکمرانی سیاسی و اقتصادی خود، مواجهه متفاوتی با رمزدارایی‌ها داشته است. در این تحقیق قصد داریم به طور خلاصه به نحوه مواجهه کشورها با رمزدارایی‌ها بپردازیم.
۲ رویکرد کلی کشورها
رمزدارایی‌ها هنور در بلوغ اولیه خود هستند و بسیاری از موسسات، سرمایه‌گذاران و سیاست‌مداران هنوز ظرفیت‌های آن را متوجه نشده‌اند. برای قانون گذاری آن‌ها، سیاست‌مداران به چیزی بیش‌از دانش فنی نیاز دارند و لازم است مسائل آن در یک بررسی همه جانبه در مطالعات بین رشته‌ای بررسی گردد. در کل می‌توان رویکرد مواجهه کشورها را به سه نوع، ممنوعیت صریح با محدودیت شدید، آزادسازی و رسمیت بخشی و تنظیمگری راهبردی تقسیم کرد. در اینجا می‌توان کشور السالوادور را با رویکرد آزادی و رسمیت بخشی کامل، کشور چین با رویکرد سلبی و محدودیت‌های شدید و کشور آمریکا را با رویکرد تنظیمگری بدون جانبداری مشخص تقسیم کرد.
شکل ۱. طیف مواجهه کشورها با رمزدارایی‌ها
۳ تنظیمگری رمزدارایی‌ها
در جدول زیر به طور خلاصه به نحوه مواجهه برخی کشورها خواهیم پرداخت.
جدول ۱. سیاست کشورها در قبال رمزدارایی‌ها
کشور | خلاصه سیاست |
السالوادور | در این کشور تمامی اعمال رمزدارایی‌ها از جمله بیت‌کوین کاملا قانونی و به عنوان پول قانونی پذیرفته شده است. می‌توان به نوعی السالوادور را آزادترین کشور در سیاست‌گذاری رمزدارایی‌ها قلمداد کرد[1]. |
آمریکا | آمریکا علاوه بر دولت فدرال، در برگیرنده نهادها و ایالات مختلفی در حوزه قانون‌گذاری رمزدارایی‌هاست که گاهی، ایالت‌های مختلف، قوانین مختلفی را وضع می‌کنند. علاوه بر ایالت‌ها سازمان‌های مختلف از جمله کمیسیون بورس و اوراق بهادار [2]، کمیسیون معاملات کالاهای آتی آمریکا [3]، کمیسیون تجارت فدرال آمریکا [4]، وزارت خزانه‌داری[5]، سرویس درآمد داخلی[6]، دفتر نظارت ارز[7]، شبکه اجرای جرایم مالی [8]، به‌دنبال قانون‌گذاری در این حوزه بوده‌اند [2]. این کشور در حال حاضر رویکرد جامعی اتخاذ نکرده است و سعی در تنظیمگری فعالانه همراه با نظارت داشته است. مالکیت رمزدارایی‌ها و پرداخت با آن‌ها از جمله رمزدارایی‌های باثبات در این کشور قانونی بوده، تبادل و نگهداری هم ذیل قوانین FATF و FENCEN میباشد [3]. رویکرد آمریکا در بخش استخراج حمایت گرانه بوده و این کشور در حال حاضر بیشترین سهم استخراج را در جهان دارا میباشد [4]. |
اتحادیه اورپا | در اکتبر 2022، شورای اروپا[9]، مقررات بازار رمزدارایی‌ها[10] (MiCA) را تصویب کرد، که یکی از اولین تلاش‌ها در سطح جهانی برای تنظیم جامع بازارهای رمزدارایی‌هاست. از جمله موارد مهم مدنظر در Mica، پولشویی[11]، حمایت از مصرف کننده[12]، مسئولیت پذیری شرکت‌های رمزنگاری و تأثیرات زیست محیطی میباشد. مالکیت رمزدارایی‌ها در اروپا قانونی بوده ولی تبادل و نگهداری آن‌ها ذیل قوانین Mica و FATF میباشد. علاوه بر Mica هر کدام از کشورهای اروپایی نیز برای خود قوانین جداگانه‌ای در مورد رمزدارایی‌ها تصویب می‌کنند [5]. |
چین | چین بر خلاف رقیب اصلی خود یعنی آمریکا، رویکردهای نظارتی متفاوتی نسبت به رمزدارایی‌ها و پول دیجیتال بانک مرکزی داشته است. چین برخلاف دولت ایالات متحده که رویکرد همراهی با رمزدارایی‌ها را داشته، در توسعه پول دیجیتال خود پیشتاز بوده و هدف آن گسترش نقش جهانی خود بدون کنار گذاشتن کنترل پولی است. بانک مرکزی چین[13] در سال 2013 معامله رمزدارایی‌ها توسط مؤسسات مالی را ممنوع اعلام کرد[6]. در کشور چین برای حوزه تبادل و پرداخت، از سال 2017 معاملات بین رمزدارایی و ارز فیات و عرضه اولیه[14] آن‌ها ممنوع شده است. از دلایل اصلی رویکرد بازدارنده چین، مبارزه با پولشویی، کلاهبرداری‌های مرتبط با ICO و تامین مالی غیرقانونی عنوان شده است [7]. |
هند | هند، خود را به عنوان یک مرکز نوآوری برای اکوسیستم دارایی دیجیتال در نظر می‌گیرد و محیط مساعدی برای پذیرش دیجیتالی خدمات مالی ایجاد کرده است. در عین این‌که دولت هند از بکارگیری فناوری دفتر کل توزیع شده و زنجیره بلوکی برای حکمرانی تطبیق یافته استقبال می‌کند، اما نسبت به رمزدارایی‌ها احتیاط کرده است. هند، یک چارچوب تنظیمگری فراگیر و خاص برای رمزدارایی‌ها تاکنون اتخاذ نکرده و با رویکرد ممنوعیت ضمنی، رمزدارایی‌ها را به عنوان یک پول قانونی نمی‌داند و حتی نگران است که بعضی از رمزدارایی‌های با ثبات به تهدیدی برای حاکمیت پولی هند تبدیل شوند (PWC, 2022). |
ترکیه | مقررات مربوط به عدم استفاده از رمزدارایی‌ها در پرداختها که توسط بانک مرکزی جمهوری ترکیه (CBRT[15]) منتشر شده است، در 30 آوریل سال 2021 به اجرا درآمد. این مقررات، استفاده مستقیم یا غیر مستقیم از رمزدارایی‌ها را در پرداختها ممنوع می‌کند [9]. در سپتامبر سال 2018، هیأت بازارهای سرمایه ترکیه (CMB[16])، نهاد تنظیمگر بازارهای اوراق بهادار و سرمایه، اشاره کرد که اگر رمزدارایی‌ها از شرایط ابزارهای بازار سرمایه برخوردار باشند، این ابزارها مشمول مقررات بازار سرمایه خواهند بود [10]. |
کانادا | کانادا اولین کشوری است که پول دیجیتال خود را در سال 2014 اجرا کرد و دستورالعمل‌های خود را در حوزه مالیات ستانی از رمزدارایی‌ها در سال 2021 اصلاح کرد. فعالین این عرصه باید تبادل رمزدارایی را در اظهارنامه مالیاتی گزارش دهند و همچنین تراکنش‌های بزرگ رمزدارایی باید گزارش داده شود. همچنین قوانینی برای تبلیغات و بازاریابی و دستورالعملهایی برای سکوهای تبادل اعمال کرده است [11]. |
امارات متحده عربی | هدف امارات متحده عربی (UAE)، تعیین خود به عنوان یک مرکز دارایی مجازی جهانی و پیشرو است. دبی با تاسیس نهاد تنظیمگر داراییهای مجازی[17]، گام بزرگی در جهت راه‌اندازی اولین مرجع اختصاصی قانون‌گذاری داراییهای مجازی در جهان برداشته است. همچنین قانون داراییهای مجازی در دبی، در مارس سال 2022 به اجرا درآمد. در اینجا نهاد تنظیمگر داراییهای مجازی (VARA) در حال تعریف یک چارچوب تنظیمگری جامع و انعطاف‌پذیر میباشد، که شامل موارد ذیل است: 1- مقررات و دستورالعملهایی برای پوشش دادن همه فعالیتهای داراییهای مجازی 2- چارچوب اخذ مجوز برای همه دسته‌بندیهای VASP (به عنوان مثال، شرکت‌های بزرگ، استارت‌آپ‌ها، در سطح محلی و جهانی) 3- چارچوب نظارتی برای شناسایی، ارزیابی و کاهش ریسکهای جاری این حوزه [12]. |
ژاپن | در آوریل سال 2017، قانون خدمات پرداخت اصلاح گردید و الزامات اصلی شامل تفکیک رمزدارایی کاربران، ریسکهای عملیاتی، مدیریت امنیت سایبری، احراز هویت و حسابرسی داخلی را شامل می‌شد. در سال 2019 این قانون برای ارائه دهندگان کیف پول، قوانین مربوط به توکن اوراق بهادار و محدودیت معاملات اهرمی تا سقف 200% برای کاربران خُرد را گسترش داد [13]. ارائه دهندگان خدمات رمزدارایی ملزم به بررسی‌های دقیق احراز هویت و پیگیری تراکنش‌های مشکوک می‌باشند[14]. |
روسیه | در اوایل سال 2022 بانک مرکزی روسیه در گزارشی نگرانی‌‌های خود در مورد برخی از ویژگی های رمزدارایی‌ها را بدین شرح عنوان کرد: [15] 1- نوسان بالا که ممکن است منجر به ضرر قابل توجه برای سرمایه گذاران شود. 2- استفاده گسترده از رمزدارایی ممکن است حاکمیت سیاست پولی روسیه را محدود کند که ممکن است منجر به بروز مشکلاتی در مقابله با تورم شود. 3- خروج گسترده پس‌اندازها از بخش مالی روسیه ممکن است به مشکلاتی در تامین مالی اقتصاد واقعی منجر شود. 4- رمزدارایی‌ها برای اقدامات غیرقانونی مانند پولشویی استفاده می‌شوند. 5- رمزدارایی‌های باثباتی همچون لیبرا و تتر برای اقتصاد روسیه یک تهدید بالقوه محسوب می‌شوند. با این وجود اما پس از آغاز جنگ این کشور با اوکراین و شروع تحریم روسیه، این کشور به سمت رمزدارایی‌ها به عنوان راهی برای دور زدن تحریم‌ها گرایش پیدا کرد. به طوری که الویرا نابیولینا[18]، رییس بانک مرکزی روسیه، پرداخت‌های رمزدارایی در تجارت خارجی در صورتی که به سیستم مالی روسیه نفوذ نکند را مجاز دانست و بخش استخراج نیز به شرطی که درآمد حاصل از آن در خارج برای تجارت خارجی صرف شود، مجاز دانسته شد [16]. |
مراجع
[1] Fernando E. Alvarez, D. Argente, and D. Van Patten, “ARE CRYPTOCURRENCIES CURRENCIES? BITCOIN AS LEGAL TENDER IN EL SALVADOR,” NATIONAL BUREAU OF ECONOMIC RESEARCHE, 2022.
[2] T. Ehret and S. Hammond, “Cryptocurrency regulations by country,” Regul. Intell., pp. 20–29, 2022.
[3] David Thomas, “U.S. Treasury Department on Track to Regulate Unhosted Wallets,” 2020. https://beincrypto.com/u-s-treasury-department-on-track-to-regulate-unhosted-wallets/ (accessed Nov. 06, 2022).
[4] U. O. CAMBRIDGE, “Cambridge Bitcoin Electricity Consumption Index,” The Lancet, 2022. https://ccaf.io/cbeci/mining_map (accessed Jan. 10, 2023).
[5] Coucil of the Europran Union, “Proposal for a Regulation of the European Parliament and of the Council on Markets in Crypto-assets, and amending Directive (EU) 2019/1937 (MiCA),” Letter to the Chair of the European Parliament Committee on Economic and Monetary Affairs:Interinstitutional File: 2020/0265 (COD), vol. 3, no. October. pp. 49–58, 2022.
[6] J. Riley, “The Current Status of Cryptocurrency Regulation in China and Its Effect around the World,” pp. 135–152, 2021.
[7] A. P. Alekseenko, “Ban of Cryptocurrencies in China and Judicial Practice of Chinese Courts,” China and WTO Review, vol. 8, no. 2. pp. 361–384, 2022, doi: 10.14330/cwr.2022.8.2.06.
[8] PWC, “PwC Global Crypto Regulation Report 2023.” 2022.
[9] CBRT, “New Regulation on Payment Services and Electronic Money Issuance and Payment Service Providers Entered into Force,” Central Bank of the Republic of Turkey, 2021. https://www.gsghukuk.com/en/bultenler-yayinlar/duyurular/new-regulation-on-payment-services-and-electronic-money-issuance-and-payment-service-providers-entered-into-force.html (accessed Jan. 13, 2023).
[10] O. S. Gökben Altaş, “HANDBOOK OF TURKISH CAPITAL MARKETS,” 2018, [Online]. Available: www.tspb.org.tr%0AThis.
[11] Canada Revenue Agency, “Guide for Cryptocurrency Users and Tax Professionals,” Government of Canada, 2021. https://www.canada.ca/en/revenue-agency/programs/about-canada-revenue-agency-cra/compliance/digital-currency/cryptocurrency-guide.html (accessed Dec. 07, 2022).
[12] SAC, “The Chairman of the Authority’s Board of Directors’ Decision No. (23/ Chairman) of 2020 Concerning Crypto Assets Activities Regulation,” 2020.
[13] A. Ismail, F. Melo, N. Sugimoto, and P. Bains, “Regulating the Crypto Ecosystem The Case of Unbacked Crypto Assets,” imf, 2022.
[14] Sanctionscanner, “Cryptocurrency regulations in in Japan,” 2022. https://sanctionscanner.com/blog/cryptocurrency-regulations-in-japan-492 (accessed Nov. 08, 2022).
[15] Central Bank of the Russian Federation, “Cryptocurrencies : Trends , Risks ,and Regulation,” Bank of Russia, moscow, 2022.
[16] T. Lubomir, “Bank of Russia Ready to Legalize Crypto Mining If Miners Sell Minted Coins Abroad,” 2022. https://news.bitcoin.com/bank-of-russia-ready-to-legalize-crypto-mining-if-miners-sell-minted-coins-abroad/ (accessed Nov. 07, 2022).
[1] Distributed ledger technology
[2] The US Securities and Exchange Commission (SEC)
[3] US Commodity Futures Trading Commission (CTFC)
[4] Federal Trade Commission
[5] United States Department of the Treasury
[6] Internal Revenue Service
[7] Office of the Comptroller of the Currency
[8] Financial Crimes Enforcement Network
[9] European Council
[10] Markets in Crypto-Assets (MiCA)
[11] money laundering
[12] consumer protection
[13] PBOC: People’s Bank of China
[14] ICO: Initial Coin Offerings
[15] Central Bank of the Republic of Turkey (CBRT)
[16] Capital Markets Board of Turkey
[17] VARA: Virtual Assets Regulatory Authority
[18] Elvira Nabiullina
